EWOLUCJA UMIEJĘTNOŚCI KSIĘGOWYCH: WPŁYW COVID-19 I CO DALEJ?
Kryzysy nieodłącznie wymagają podejmowania trudnych decyzji, a najlepsze warunki do ich podjęcia – w tym czas na zastanowienie się i jasno sprecyzowany cel – są deficytowe. Niezliczona liczba właścicieli i szefów firm, liderzy rządów i wielu innych skonfrontowali się z tą rzeczywistością w 2020 r. Dla wielu z nich księgowi stali się zaufanymi doradcami, gdy zabrakło nawet pozorów pewności.
Tak jak każdy zawód – rachunkowość wyjdzie
z ery Covid-19 zmieniona. Przywykniemy do procesów cyfrowych w stopniu, który wcześniej wydawał się nam niemożliwy. Nasze zdolności zarządzania zmianą będą bardziej zaawansowane niż kiedykolwiek wcześniej. To jak przygotujemy się na przyszłość, będzie wypadkową doświadczeń, których zdobycia nikt sobie nie wyobrażał.
W obecnej chwili, jako globalne środowisko księgowych, mamy szansę, aby się przekształcić – dla dobra gospodarki, rządu i społeczeństwa. Jest to także krytyczny moment dla zawodu, aby rozwinąć istniejące talenty oraz przyciągnąć nowe. Musimy ten postęp osiągnąć wspólnie, mając na uwadze czytelne i mierzalne cele.
W związku z tym IFAC poświęciła trzy ostatnie miesiące na kontakty z dziesiątkami osób związanych z zawodem księgowego, z ponad 20 krajów, reprezentujących szeroki wachlarz poglądów i opinii, w tym z: dyrektorami zarządzającymi zawodowymi organizacjami księgowych, dyrektorami finansowymi firm, członkami komitetów audytu, audytorami, szefami firm księgowych, wykładowcami akademickimi i studentami.
Inicjując spotkania z różnymi interesariuszami, chcieliśmy zrozumieć konsekwencje pandemii dla zawodowych księgowych i liderów oraz to, jak ich doświadczenia wpłyną na przyszłość rachunkowości, a dokładniej na umiejętności księgowe. Covid-19 przyspieszył zmiany i zmusił nas do ponownego przemyślenia roli zawodowych księgowych. Od naszych interesariuszy dowiedzieliśmy się o transformacji organizacji, elastyczności biznesu i odporności zawodowych księgowych, którzy byli zdolni do efektywnego zarządzania w obliczu nieprzywidzianych zmian.
Pandemia uwydatniła znaczenie umiejętności dostosowanych do przyszłości, które umożliwiają zdolność przywidywania i mogą być zastosowane w nowym świecie, w którym zawodowi księgowi są uznawani za strategicznych liderów.
Niniejszy dokument przedstawia kluczowe kwestie, którymi podzielili się z nami nasi interesariusze, w tym: szybsze sposoby pracy, wpływ technologii, praktyki zawodowe dostosowane do nowych potrzeb społecznych oraz właściwe równoważenie umiejętności, które łącznie tworzą mapę drogową dla zawodowego księgowego.
„PRZYSZŁY KSIĘGOWY – POPRZEZ SWOJĄ INTELIGENCJĘ EMOCJONALNĄ ORAZ UMIEJĘTNOŚCI NETWORKINGU
– BĘDZIE W STANIE DAĆ FIRMIE WARTOŚĆ WYKRACZAJĄCĄ POZA MERYTORYCZNE KNOW-HOW.”- STUDENT RACHUNKOWOŚCI, AUSTRALIA
W Holandii praca wirtualna jest codziennością od ponad dekady i gdy Covid-19 wymusił zamknięcie działalności stacjonarnej, zawodowi księgowi w tym kraju byli przygotowani. Podobnie w Chinach przejście do pracy zdalnej nastąpiło szybko. W Stanach Zjednoczonych oraz w wielu innych krajach nowe systemy pracy zakorzeniły się z dnia na dzień, ale wraz z nimi pojawiły się obawy, dotyczące bezpieczeństwa i dostępności technologii.
W tym roku około 94 proc. światowej siły roboczej zamieszkiwało obszary, w których zamykano miejsca pracy. Związane z tym wyzwania wpłynęły na rządy, przedsiębiorstwa i pracowników.
W nowych, zhybrydyzowanych miejscach pracy kluczowe znaczenie zdobyło przestrzeganie zasad zaufania i uczciwości, przy jednoczesnym uwzględnieniu wszelkich możliwości jakie oferują środowiska wirtualne. Na przykład, gdy firmy nie są przywiązane do fizycznego biura, mają możliwość zatrudniania wielu utalentowanych specjalistów z różnych regionów świata.
„ŚWIAT ZMIENIŁ SIĘ Z DNIA NA DZIEŃ. KAŻDY MUSIAŁ ODPOWIEDZIEĆ SOBIE NA PYTNIE, CZY JEST PRZYGOTOWANY.”
- DYREKTOR ZAWODOWEJ ORGANIZACJI KSIĘGOWEJ
Nauczyciele i uczniowie także odczuli zakłócenia
i stanęli przed wieloma próbami. Z jednej strony profesorowie uniwersyteccy szybciej niż inni przeszli do nauczania online, ale musieli przezwyciężać ograniczenia prawne związane
z przeprowadzaniem egzaminów online. Z drugiej strony, studenci musieli nie tylko radzić sobie z wyzwaniami związanymi z przepustowością internetu, ale także ze szkodami dla zdrowia psychicznego oraz trudnościami ekonomicznymi spowodowanymi przez pandemię.
Jedną z zalet zdalnego uczenia się jest brak wymogu fizycznej obecności na sali wykładowej i możliwość skapitalizowania łącznej mocy technologii. Jeden z liderów uniwersyteckich powiedział: „Powinniśmy pomyśleć o możliwościach, jakie cyfrowa edukacja może nam przynieść w zawodzie księgowego. Możemy mieć wykładowców z całego świata, do zajęć zaprosić praktyków, a symulatory i narzędzia technologiczne mogą zapewnić większą interakcję ze studentami. Spotkanie twarzą w twarz jest bardzo cenne, ale możemy mieć to co jest najlepsze z dwóch możliwości”.
W środowisku akademickim, podobnie jak w miejscach pracy, stało się oczywiste, że znaczna część infrastruktury zawodu księgowego musiała się zmienić, nie tylko w kontekście najbliższej przyszłości, ale także w perspektywie długoterminowej.
Chociaż podstawowe umiejętności zawodowego księgowego nie zmieniły się drastycznie z powodu Covid-19, zawód uległ zmianom. Kryzys wymusił przewidywanie i szybkość, pokazując jasno, że zawód księgowego powinien wykorzystać okazję, aby przemyśleć programy nauczania, modele biznesowe oraz to, jak zawodowi księgowi mają zachować swoje kompetencje i przydatność, aby być przygotowanymi na każdą ewentualność.
Na początku 2020 r. transformacja cyfrowa była już w toku lub identyfikowano ją jako strategiczny czynnik wzrostu przedsiębiorstw, biur rachunkowych, rządów etc. Jednak w miarę postępu kryzysu technologia i dane stawały się niezbędne nie tylko dla zachowania zdolności operacyjnej, ale także dla tworzenia nowych i ewoluujących strategii oraz sposobów pracy.
W jednym z badań ponad jedna trzecia firm
z branży usług finansowych w USA stwierdziła, że unowocześnianie technologii jest najważniejszym priorytetem przy wychodzeniu ze skutków Covid-19. Ponad połowa ankietowanych jako najważniejszy imperatyw wskazywała cyfryzację kontaktów i interakcji z klientami. Ponad 60 proc. dyrektorów generalnych we wszystkich branżach stwierdziło, że potrzebują bardziej cyfrowego modelu biznesowego na przyszłość i że praca poza biurem musi pozostać stałą opcją. Sposób działania wszystkich firm uległ zmianie na zawsze, a nowa rzeczywistość zmieniła sposób współpracy zawodowych księgowych z interesariuszami. Zawodowi księgowi są depozytariuszami informacji, na podstawie których powstają długoterminowe strategie, a ponieważ firmy dokonują swojej transformacji, aby zachować żywotność i przydatność, zawodowi księgowi powinni znajdować się w jej centrum.
„TAK NAPRAWDĘ NIKT NIE MIAŁ GOTOWEJ ODPOWIEDZI W CZASIE COVID-19, ALE ZARÓWNO TECHNOLOGIA, JAK I OBECNE OKOLICZNOŚCI STWORZYŁY MOŻLIWOŚĆ DLA CHCĄCYCH JE WYKORZYSTAĆ. ”
- SZEF BIURA RACHUNKOWEGO
Zmiany powodują niepewność – zarówno u zawodowych księgowych, jak i u ich interesariuszy, a zwłaszcza w społeczeństwie. W obecnych czasach zawód musi skupiać się na jasnych celach, abyśmy mogli wspólnie sprostać zmieniającym się potrzebom. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ naszym zadaniem jest wykorzystanie technologii w nowy sposób, gdy nieustannie doskonalimy się w zaufaniu i przejrzystości w relacjach z przedsiębiorstwami oraz rządami na całym świecie. Jako przedstawiciele zawodu nie możemy biernie akceptować zmian; musimy skorzystać z okazji, które stwarzają, jednocześnie przewidując i łagodząc ryzyko, jakie ze sobą niosą. W tym celu dysponujemy przewodnimi zasadami oraz standardami międzynarodowymi, dotyczącymi finansowej sprawozdawczości, audytu, etyki, sektora publicznego oraz, miejmy nadzieję, że wkrótce, standardami zrównoważonego rozwoju.
Nawet organy regulacyjne stoją przed wyzwaniem dostosowania się do zmian w pracy księgowych, zwłaszcza w perspektywie doświadczeń 2020 roku – kiedy okazało się, że należy wypracować nowe podejście do sprawozdawczości finansowej w świecie, który pierwszeństwo przyznaje digitalizacji. Mamy także za zadanie, by wypracować wspólną wizję roli, jaką dla zawodu księgowego i jego interesariuszy ma pełnić zrównoważony rozwój, który w centrum zainteresowania stawia kwestie środowiskowe, społeczne i zarządcze (ESG).
Zrównoważony rozwój – zdaniem wielu interesariuszy – jest obecnie niekwestionowaną koniecznością.
Długoterminowa strategia, oparta na zrównoważonym rozwoju, pomaga zagwarantować każdej organizacji miejsce w przyszłości.
W opinii dwóch trzecich globalnych respondentów pandemia zwiększyła świadomość wyzwań środowiskowych i zgodzili się oni z twierdzeniem, że plany naprawy gospodarczej powinny priorytetowo traktować kwestie środowiskowe. Także programy nauczania rachunkowości powinny uwzględniać tę tematykę, zwłaszcza studenci byli pasjonatami znacznie większego skupienia się zawodu księgowego na ESG. Student z Hongkongu powiedział: „Nie jesteśmy przygotowani do radzenia sobie z ESG, ponieważ nie ma ścisłych standardów, które pociągałyby nas do odpowiedzialności”.
Dla przyszłości zawodu księgowego ważne jest, aby przejrzystość i odpowiedzialność w odniesieniu do ESG i długoterminowego zrównoważonego rozwoju były zakorzenione
w wysokiej jakości praktykach sprawozdawczych i atestacyjnych na całym świecie.
IFAC jest zaangażowana w wypracowanie nowych standardów zrównoważonego rozwoju, które dawałyby wiarygodne i pewne podstawy dla tworzenia wartości przedsiębiorstwa, zrównoważonego rozwoju i zmieniających się oczekiwań. To ewolucyjna szansa dla rozwoju rachunkowości, dająca kolejnemu pokoleniu księgowych solidne podstawy do zmiany
i wyróżnienia się.
ZARZĄDZANIE ZMIANĄ I DOBRA KOMUNIKACJA
Wszyscy uczestniczy okrągłego stołu IFAC, reprezentujący niemal każdy region, branżę lub stanowisko, zgodnie podkreślali jedną umiejętność – zarządzanie zmianą.
Przed Covid-19 byliśmy w trakcie szybko postępującej ewolucji. Na początku 2020 r. dziewięciu spośród dziesięciu menedżerów biznesowych twierdziło, że w ich organizacjach występują lub wkrótce się ujawnią braki w umiejętnościach. Księgowi nie działają w statycznym świecie, poziomowi zdobytych umiejętności musi odpowiadać ten sam poziom elastyczności. Istnieje wyraźna potrzeba wszechstronnych zestawów umiejętności, które łączą umiejętności techniczne i zawodowe zakorzenione na gruncie relacji i komunikacji.
Oznacza to położenie większego nacisku na oparte na zaufaniu relacje z kluczowymi partnerami a także wykorzystanie interdyscyplinarnych możliwości w kontaktach ze współpracownikami i strategicznymi klientami. Zaawansowane umiejętności komunikacyjne pomogą zawodowym księgowym w zarządzaniu ryzykiem oraz zdobywaniu poparcia dla proponowanych przez siebie rozwiązań.
„CZY CHCEMY WYRÓŻNIAĆ LUDZI NA PODSTAWIE ICH TYTUŁÓW, CZY POSIADANYCH UMIEJĘTNOŚCI? ZAWÓD BĘDZIE LEPSZY, JEŚLI ZROZUMIEMY, ŻE TO DRUGIE MA ZNACZENIE. ”
- SZEF ZAWODOWEJ ORGANIZACJI KSIĘGOWEJ
PLANOWANIE SCENARIUSZY ORAZ OPOWIADANIE HISTORII
Jesteśmy zaufanymi partnerami w czasach zmiany i niepewności, dlatego musimy być przygotowani, by w dalszym ciągu odpowiadać na to zapotrzebowanie. Należy utrzymać dynamikę roku 2020 i umacniać zaufanie, którym obdarzono nasz zawód.
W dyskusjach przy okrągłym stole podkreślano potrzebę rozwijania umiejętności zawodowych i skupiania się na nowych technikach, polegających na analizie i interpretacji danych w różnych okolicznościach oraz na umiejętności strategicznego podejścia do takich priorytetów jak ESG. Zgodziliśmy się, że nasz zawód musi posiadać zdolność skutecznego przedstawiania dopasowania wszystkich elementów, a także jak funkcja finansowo-księgowa wzmacnia odporność firm i wpływa na ich wzrost.
PODNOSZENIE UMIEJĘTNOŚCI
Sposób konkurowania w obszarze uczenia się i rozwoju – poprzez dynamiczne programy nauczania, bardziej sprawne potwierdzanie umiejętności oraz modele ciągłego uczenia się dostosowane do hybrydowego świata – stanie się wyróżnikiem na drodze rozwoju. „Zawody, które teraz inwestują w edukację, zdobędą przewagę konkurencyjną” – powiedział jeden
z liderów akademickich. Musimy pokazać kandydatom na księgowych i tym, którzy będą poszerzać umiejętności w trakcie swojej kariery, że zawód potrafi przewidywać, dostosowywać się oraz być o krok przed innymi.
Potwierdzając potrzebę posiadania elastycznych, przyszłościowych umiejętności, jeden z dyrektorów powiedział: „Przeszedłem przez trzy poważne kryzysy w mojej karierze,
a ich wspólnym mianownikiem była konieczność wykorzystania kryzysu jako okazji do zmiany. Kryzys wymusza adaptację i zmianę”.
WNIOSKI
Jesteśmy w kluczowym momencie dla zawodu księgowego, w którym zmieniają się stare paradygmaty i przyswajamy nowe umiejętności w cyfrowym, szybko ewoluującym świecie. To jak będziemy działać teraz, określi przyszłość zawodu, a szansa na pozytywną zmianę jest ogromna.
„ZAWSZE MÓWIMY O LICZBACH, ALE MUSIMY NAUCZYC SIĘ, JAK MÓWIĆ O LUDZIACH.”
- LIDER BIZNESU
W ostatnich miesiącach IFAC przeprowadziła kilka „okrągłych stołów”, podczas których dyrektorzy, biegli rewidenci, naukowcy i studenci z całego świata podzielali wizję przyszłości: jako zawód musimy przyspieszyć wdrażanie nowych metod pracy, akceptować rozwój technologii, dostosowywać naszą pracę do nowych i ewoluujących oczekiwań społecznych, a przede wszystkim zachować odpowiednią równowagę umiejętności, które wzmocnią zawód niezależnie od tego, jaka będzie przyszłość.
»Niniejsza publikacja „Accountancy Skills Evolution: Impact of Covid-19 & the Path Forward” opublikowana przez Międzynarodową Federację Księgowych w 2020 r. w języku angielskim, została przetłumaczona na język polski przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP) w maju 2021 i jest wykorzystywana za zgodą IFAC. Zatwierdzonym tekstem wszystkich publikacji IFAC jest tekst opublikowany w języku angielskim. IFAC nie ponosi odpowiedzialności za dokładność i kompletność tłumaczenia ani za działania, które mogą być następstwem tłumaczenia.«
Tekst w języku angielskim „Accountancy Skills Evolution: Impact of Covid-19 & the Path Forward” © 2020 IFAC. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Tekst w języku polskim „Ewolucja umiejętności księgowych: wpływ Covid-19 i co dalej” © 2021 IFAC. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Tytuł oryginalny: „Accountancy Skills Evolution: Impact of Covid-19 & the Path Forward”
Aby uzyskać pozwolenie na powielanie, przechowywanie, przekazywanie lub innego rodzaju wykorzystanie dokumentu należy skontaktować się z permissions@ifac.org
