Wprowadzenie „faktur konsumenckich”, które nie będą wystawiane w postaci ustrukturyzowanej (będą wystawiane poza KSeF) spowoduje szereg problemów z identyfikacją nabywcy przez sprzedawcę.
W przypadku nabywców – rolników ryczałtowych dodatkowo występuje niespójność przepisów nakładających obowiązek rejestracji sprzedaży za pomocą kas rejestrujących.
Drugą, „kłopotliwą” grupą nabywców mogą okazać się osoby fizyczne uzyskujące przychody z najmu poza działalnością gospodarczą, rozliczające podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28). Nie ulega wątpliwości, że te osoby także są podatnikami w rozumieniu art. 15 ustawy VAT. Większość z nich korzysta ze zwolnienia „podmiotowego” określonego w art. 113. W zakresie podatku dochodowego organy podatkowe przyzwalają tym podatnikom na posługiwanie się numerem PESEL, zarówno przy dokonywaniu wpłat podatku, jak również przy składaniu zeznań PIT-28. Można zakładać, że zdecydowana większość tych podatników nie posiada numeru NIP, a być może nawet nie zdaje sobie sprawy, że ma status „podatnika” w rozumieniu przepisów VAT.
Osoby te, przy dokonywaniu zakupów związanych z najmem powinny określać się jako podatnicy (podawać numer NIP, którego z reguły nie posiadają). Można więc zakładać, że regułą będzie błędne wystawianie faktur dla tych podatników – nie podadzą numeru NIP i otrzymają fakturę „konsumencką”.
Z punktu widzenia nabywców problem wydaje się mniej istotny, gdyż nie rozliczają oni kosztów uzyskania przychodów, ani nie odliczają podatku naliczonego. Z kolei sprzedawca, który mimo obowiązku nie wystawi faktury ustrukturyzowanej podlega karze pieniężnej. Można więc jedynie liczyć na wyrozumiałość organów podatkowych i odstępowanie od nakładania kar w sytuacjach gdy sprzedawca, obiektywnie, nie miał szans na prawidłowe wystawienie faktury.
Osoby uzyskujące przychody z najmu „prywatnego” też jednak będą wystawiać faktury ustrukturyzowane. Dla podatników zwolnionych „podmiotowo” obowiązek będzie odsunięty o kolejne pół roku, a przy tym większość nabywców usług najmu to osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej (na żądanie otrzymują faktury „konsumenckie”), ale…
- w części przypadków najemcami lokali użytkowych lub mieszkalnych są inni podatnicy (najczęściej przedsiębiorcy),
- w ostatnich latach popularny stał się wynajem apartamentów poprzez pośrednika / operatora będącego oczywiście podatnikiem.
Wskazałem przykładowe przypadki, w których osoba uzyskująca przychody z najmu (nawet w niewielkim zakresie – korzystająca ze zwolnienia podmiotowego) będzie zobowiązana wystawiać faktury ustrukturyzowane. W praktyce najpierw będzie musiała zdać sobie sprawę z tego, że jest podatnikiem objętym obowiązkiem i uzyskać numer NIP.
Leszek Lewandowicz
doradca podatkowy, sekretarz ZG SKwP
30.05.2023
